Nguyễn Trần Quốc Huy
Timor-Leste từng bị nhận án phạt nặng khi từng nhập tịch trái phép 12 cầu thủ.
Vụ bê bối cầu thủ nhập tịch đang khiến Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) đối mặt với một cuộc khủng hoảng lớn chưa từng có, đồng thời gợi nhớ đến vụ việc tai tiếng của Timor-Leste gần một thập kỷ trước, một bài học đắt giá về sự lỏng lẻo trong quản trị và xác minh tư cách cầu thủ của các liên đoàn châu Á.
Năm 2016, Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) đã trục xuất Timor-Leste khỏi vòng loại Asian Cup 2023 sau khi phát hiện 12 cầu thủ gốc Brazil thi đấu cho đội tuyển nước này bằng giấy tờ giả trong giai đoạn 2011–2015.
AFC hủy toàn bộ kết quả các trận có sự tham gia của những cầu thủ không hợp lệ, phạt nặng Liên đoàn bóng đá Timor-Leste và cấm nhiều quan chức liên quan. Trong thông báo ngày 20/12/2016, AFC nhấn mạnh: “Chúng tôi có chính sách không khoan nhượng với việc sử dụng cầu thủ không đủ điều kiện. Các liên đoàn thành viên phải đảm bảo mọi cầu thủ tuân thủ quy định của AFC và FIFA.”
Ban đầu, Timor-Leste cố chối bỏ trách nhiệm và kháng cáo, nhưng sau khi không thể thuyết phục FIFA, họ buộc phải hợp tác điều tra, cải tổ bộ máy quản lý và siết chặt quy trình xác minh cầu thủ. Toàn bộ quá trình xử lý, từ khi AFC mở cuộc điều tra năm 2015 đến khi FIFA phê chuẩn án phạt cuối cùng năm 2018, kéo dài gần ba năm và để lại hậu quả nặng nề cho nền bóng đá nước này.
Hiện Malaysia đang đi trên một con đường tương tự. Ngày 25/9, Ủy ban Kỷ luật FIFA phạt nặng FAM và treo giò bảy cầu thủ nhập tịch gồm Facundo Garcés, Imanol Machuca, Héctor Hevel, Gabriel Palmero, Rodrigo Holgado, João Figueiredo và Jon Irazabal, vì cáo buộc cung cấp thông tin sai lệch về tư cách thi đấu cho đội tuyển quốc gia.
Theo báo cáo dài 19 trang do FIFA công bố, FAM bị cho là đã đăng ký các cầu thủ nhập tịch mà không kiểm chứng đầy đủ mối liên hệ hợp pháp của họ với Malaysia, đặc biệt là hồ sơ cư trú và nguồn gốc giấy tờ.
FAM đã khởi động kiểm toán nội bộ về quy trình đăng ký cầu thủ, coi đây là “một bài học khó nhưng cần thiết về quản trị.” Một quan chức FAM tiết lộ đơn kháng cáo sẽ tập trung vào tính hợp pháp của quốc tịch các cầu thủ và quy trình xác minh với Cục Đăng ký Quốc gia Malaysia.
Luật sư thể thao Richard Wee cảnh báo: “Vụ Timor-Leste cho thấy quy trình này có thể kéo dài một đến hai năm. Điều quan trọng nhất với FAM lúc này là minh bạch và hợp tác, chứ không phải đối đầu”
Vụ việc Timor-Leste từng khiến quốc gia này bị cô lập nhiều năm, bỏ lỡ hai kỳ Asian Cup liên tiếp và mất uy tín trong khu vực. Với Malaysia, con đường phía trước cũng phụ thuộc vào cách FAM ứng phó khủng hoảng hiện nay, bằng sự cởi mở, kiên nhẫn và cải cách thực chất, chứ không phải phủ nhận và chống đối.
Nguyễn Trần Quốc Huy
