Bộ Giao thông Vận tải đã đưa ra đề xuất về việc triển khai đường sắt tốc độ cao với thiết kế 350 km/h, chuyên chở hành khách và vận chuyển hàng hóa khi có nhu cầu. Tuyến đường sắt hiện hữu sẽ chỉ vận tải hàng hóa.
Trong cuộc họp thứ hai của Ban Chỉ đạo xây dựng và thực hiện đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam cùng các dự án đường sắt quan trọng quốc gia, diễn ra vào sáng ngày 26/03 dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, đề xuất đường sắt tốc độ cao chuyên chở khách đã được đưa ra.
Trước đó, vào hồi tháng 11/2023, Bộ Giao thông Vận tải đã trình bày ba kịch bản cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, với hai kịch bản đề xuất tốc độ thiết kế lên tới 350 km/h và một kịch bản ở mức 200 - 250 km/h. Tuy nhiên, lựa chọn cuối cùng vẫn đang trong quá trình xem xét.
Một thách thức lớn được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ ra là hiện nay không có tuyến đường sắt nào trên thế giới với tốc độ thiết kế 350 km/h có thể vận tải hỗn hợp hành khách và hàng hóa.
Ông Vương Đình Khánh, nguyên Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, đã kiến nghị cần phải tính toán kỹ khi chuyển đổi toàn bộ tuyến đường sắt hiện hữu sang phục vụ chạy tàu hàng.
Theo đánh giá của Bộ Giao thông Vận tải, Tổng cục Thống kê cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có thể đóng góp khoảng 1% tăng trưởng GDP mỗi năm trong giai đoạn 2025-2037.
Trong khi đó, nguyên Thứ trưởng Giao thông Vận tải Lã Ngọc Khuê cho biết, bên cạnh việc phục vụ vận tải hành khách, tuyến đường sắt tốc độ cao cần mở rộng thị phần trong vận tải hàng hóa đường dài và kết nối với các tuyến đường sắt quốc tế để giảm thiểu chi phí logistics, tức là giảm bớt khâu trung gian trong quá trình vận chuyển hàng hóa.
Ông Khuê cũng chỉ ra rằng, mặc dù vận tải đường thủy nội địa và đường biển có lợi thế về chi phí, nhưng lại chịu hạn chế về thời gian vận chuyển và phải bốc dỡ nhiều lần. Điều này mở ra một cơ hội lớn cho ngành đường sắt để tăng cường thị phần trong lĩnh vực vận tải hàng hóa đường dài, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh cho nền kinh tế quốc gia.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Danh Huy nhấn mạnh về quy mô lớn và tiêu chuẩn kỹ thuật phức tạp của dự án đường sắt tốc độ cao. Mặc dù mang lại lợi ích kinh tế đáng kể, nhưng các dự án này lại không có hiệu quả tài chính cao, vì vậy ông đề xuất rằng ngân sách nhà nước nên đóng vai trò chủ đạo trong việc bố trí nguồn lực đầu tư.
Sau khi lắng nghe các ý kiến, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà kết luận rằng phát triển đường sắt tốc độ cao là cần thiết cho một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhằm giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Ông đề nghị Bộ Giao thông Vận tải tiếp thu các ý kiến, làm rõ và hoàn thiện phương án đầu tư.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn các nhà ga trung tâm tại các đô thị lớn có tính biểu tượng và đảm bảo an toàn thông qua việc kết hợp với các tuyến đường sắt đi trên cao và ngầm.
Ông yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế trong vận hành đường sắt tốc độ cao và phát triển mô hình tổ chức, quản lý, vận hành hiệu quả, cũng như làm rõ phương án huy động vốn và phân kỳ đầu tư.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Bộ Chính trị đặt mục tiêu hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư vào năm 2025 và khởi công trước năm 2030, với ưu tiên cho các đoạn Hà Nội - Vinh và TP. HCM - Nha Trang trong giai đoạn 2026 - 2030, hướng tới mục tiêu hoàn thành toàn tuyến trước năm 2045.
Quỳnh Trang
